Polskie zamki
Aktualizacja 2024-03-25
Użytkownik:

Hasło:

Loguj automatycznie

Załóż konto
blank
blank

Zamek żupny w Wieliczce

  

Legendy
Wzmianki
blankWycieczki (Musisz być zalogowany/a)blanktlo

Nazwy podobne do Wieliczka:    Wieluń ·


wLokalizacja zamku na mapie Polski XIII wieku powstał tu królewski zamek, później rozbudowywany przez Kazimierza Wielkiego i Zygmunta Starego. Właściwy zamek wzniesiony był na planie czworoboku, poza nim w skład kompleksu wchodziło jeszcze przedzamcze. Od początku istnienia zamku do 1945 r. miały tu siedzibę władze zarządzające żupą oraz magazynem soli.
W zespole zamku najstarszą częścią są mury obronne - pochodzą z najwcześniejszego okresu budowy, jeszcze z XIII wieku. Mury miały kształt owalu otaczającego wewnętrzny dziedziniec z zabudowaniami gospodarczymi i mieszkalnymi. Zespolona z murami jest baszta pochodząca z XIV wieku, wraz z murami znajdowała się w ciągu fortyfikacji miasta, broniąc go od strony północno-zachodniej. W baszcie znajdowało się więzienie, strzelnice i przez pewien czas mieszkanie 
Zamek żupny w Wieliczce
fot. ZeroJeden, X 2001
kapelana. W północno wschodnim narożniku murów obronnych znajdował się wjazd na dziedziniec.
Podobnie jak mury obronne z XIII wieku pochodzą też piwnice "domu pośród żupy", do którego budowy użyto piaskowca beskidzkiego tak jak w przypadku murów. W XIV wieku dobudowano do niego od strony zachodniej parterowy budynek. Dalsza rozbudowa miała miejsce w XVI wieku, kiedy to zachodnią część wyrównano ze starszą - wschodnią - oraz zwieńczono mury renesansowymi attykami. Tym razem jednak używano już cegły. Pomieszczenia ozdobiono nowymi stropami z kasetonami i belkami. Po zniszczeniach z końcowego okresu II wojny światowej zostały z "domu pośród żupy" zaledwie piwnice. Do odbudowy, której podjęto się w 1976 r., wykorzystano pozostałe fragmenty murów, zworniki, żebra sklepień, oraz kamieniarka.
Oprócz baszty oryginalny wygląd, choć bez wystroju wnętrz, zachował "dom żupny" wznoszony od 1 połowy XIV do XV wieku. W budynku tym mieściły się komnaty mieszkalne oraz kaplica na piętrze, pomieszczenia gospodarcze na parterze i wiezienie w piwnicach.
Najmłodszy w zespole zamkowym jest budynek południowy. Wzniesiono go na miejscu zburzonej drewnianej zabudowy w 1834-1836 r., a piętro nadbudowano w 1905 r. W nowopowstałych pomieszczeniach znalazły miejsce kancelarie, wozownia oraz magazyn sprzętu przeciwpożarowego. Mieli tu również mieszkania stróże i wartownicy.
Najmniej pozostało po kuchni zamkowej. Została zbudowana w 2 połowie XIV wieku, a jej resztki zachowane do dziś to fragmenty murów oraz filary będące częścią pieca. Jest to pierwszy znany przypadek zbiorowego 
Zamek żupny w Wieliczce
Zamek żupny od zachodu, fot. ZeroJeden, X 2001
żywienia, ponieważ tutaj furmani przewożący sól oraz górnicy otrzymywali darmowe posiłki.
Pomiędzy "domem pośród żup" a murem odkryto pozostałości szybu górniczego z połowy XIII wieku. W wyniku badań natrafiono w nim na resztki 3 lin służących za windę oraz do sygnalizacji oraz fragmenty ceramiki.
Obecnie w zabudowaniach dawnego zamku mieści się ekspozycja dotycząca historii Wieliczki do czasów współczesnych i jedyna w Polsce kolekcja solniczek (w "domu pośród żupy") oraz Muzeum Żup Krakowskich (w "domu żupnym").
Zamek żupny w Wieliczce - Plan zamku według Krzysztofa Kubika 'Dzieje rozbudowy zamku żupnego w Wieliczce (XIII-XX w.)' Zamek żupny w Wieliczce - Widok miasta na rysunku Karla Rybički z 1843 roku Zamek żupny w Wieliczce - Zamek na widokówce z okresu międzywojennego Zamek żupny w Wieliczce - Północny mur zamku, fot. ZeroJeden, X 2001 Zamek żupny w Wieliczce - fot. ZeroJeden, X 2001 Zamek żupny w Wieliczce - Widok od zachodu, fot. ZeroJeden, X 2001 Zamek żupny w Wieliczce - Widok zamku na widokówce z początku XX wieku Zamek żupny w Wieliczce - Widok z lotu ptaka od południowego-wschodu, fot. ZeroJeden, X 2013 Zamek żupny w Wieliczce - Widok z lotu ptaka od południowego-wschodu, fot. ZeroJeden, X 2013 Zamek żupny w Wieliczce - Widok z lotu ptaka od południa, fot. ZeroJeden, X 2013 Zamek żupny w Wieliczce - Widok z lotu ptaka od zachodu, fot. ZeroJeden, X 2013 Zamek żupny w Wieliczce - Widok z lotu ptaka od północnego-zachodu, fot. ZeroJeden, X 2013 Zamek żupny w Wieliczce - Widok z lotu ptaka od północnego-zachodu, fot. ZeroJeden, X 2013 Zamek żupny w Wieliczce - Zamek w Wieliczce na zdjęciu z 1901 roku Zamek żupny w Wieliczce - Zamek w Wieliczce na zdjęciu z 1912 roku Zamek żupny w Wieliczce - Zamek w Wieliczce na zdjęciu z 1918 roku Zamek żupny w Wieliczce - Zamek żupny w Wieliczce na zdjęciu z 1937 roku Zamek żupny w Wieliczce - Brama zamkowa na widokówce z 1939 roku Zamek żupny w Wieliczce - fot. ZeroJeden, X 2001 Zamek żupny w Wieliczce - fot. ZeroJeden, X 2001 Zamek żupny w Wieliczce - Zamek żupny od zachodu, fot. ZeroJeden, X 2001 Zamek żupny w Wieliczce - Widok na wieżę podzamcza od południa, fot. ZeroJeden, X 2001 Zamek żupny w Wieliczce - fot. ZeroJeden, X 2001





Pokaż na mapie



Serwis wykorzystuje technologi? cookie w celu uprzyjemnienia u?ytkowania.